De gemeenten Brunssum en Heerlen slaan de handen ineen met Kansfonds om deel te nemen aan Afrekenen met schulden, een vernieuwende aanpak die zich richt op het duurzaam afkopen van problematische schulden. Het doel: inwoners met uitzichtloze schulden een schone lei en perspectief op de toekomst bieden. Op 30 oktober ondertekenen beide gemeenten een intentieverklaring om het programma in gang te zetten.
In Nederland kampen naar schatting 750.000 huishoudens met problematische schulden — dat is één op de elf huishoudens. Voor veel mensen is het maandelijkse inkomen te laag om schulden zelfstandig af te lossen, waardoor een financiële buffer ontbreekt. De gemeenten Brunssum en Heerlen kennen een hogere concentratie schulden dan het landelijk gemiddelde.
“Onderzoeken laten zien dat schulden mensen stress en gezondheidsproblemen opleveren en de samenleving miljarden kosten,” zegt Bas Pieck, programmaleider van Kansfonds. “Toch worden per jaar slechts zo’n 17.000 huishoudens met problematische schulden geholpen. Dat moet anders, en dat kan anders.”
Ruimte voor een nieuwe start
Voor veel inwoners die niet in aanmerking komen voor reguliere schuldhulpverlening, biedt de nieuwe aanpak een kans op herstel. “Ook in Brunssum speelt dit,” vertelt Merle Brüning, wethouder in Brunssum. “Ik ben heel blij met de aanpak zoals we die met Kansfonds voor ons zien. Dit betekent een extra mogelijkheid om gezinnen met problematische schulden een nieuwe start te geven. Het past ook binnen ons Programma Noord-Oost, waarin een stabiele (financiële) basis het uitgangspunt is om mensen ruimte te geven voor andere zaken.”
Ook Arlette Vrusch, wethouder in Heerlen, benadrukt de aanvulling die de methode biedt: “In Heerlen kennen we nagenoeg geen uitsluitingsgronden voor reguliere schuldhulpverlening. Toch zien we dat deze hulp niet voor iedereen toegankelijk is. Door naast de bestaande drie pijlers in ons aanbod een nieuwe pijler toe te voegen, helpen we een doelgroep die onze hulp hard nodig heeft, maar eerder ongezien bleef.”
Een menselijkere en duurzamere aanpak
De aanpak Afrekenen met schulden onderscheidt zich door het principe van revolverende financiering. Hierbij wordt startkapitaal verstrekt door Kansfonds, het Mia Keulaerds Fonds en andere financiers om schulden direct af te kopen. Vervolgens wordt via een maatschappelijke kosten-batenanalyse onderzocht of de aanpak geld bespaart — bijvoorbeeld door lagere zorgkosten of minder inzet van schuldhulpverlening.
Wanneer de aanpak aantoonbaar besparingen oplevert, stelt de gemeente opnieuw budget beschikbaar waarmee andere inwoners geholpen kunnen worden. “Zo ontstaat een sneeuwbaleffect,” aldus wethouder Brüning. “Met deze menselijkere en effectievere aanpak willen wij de schuldenproblematiek doorbreken.” Wethouder Vrusch vult aan: “We zorgen dat mensen duurzaam perspectief wordt geboden, zodat hun schulden geen zware last meer op hun schouders zijn.”
Samenwerking en uitvoering
De uitvoering van de nieuwe methode verloopt in nauwe samenwerking met bestaande schuldhulpinstanties en maatschappelijke partners. “We schakelen in eerste instantie met onze ketenpartners voor schuldhulpverlening en maatschappelijk werk,” aldus de betrokken projectgroep.
De selectie van deelnemers verloopt via de zogenoemde Doorbraakmethode, een instrument dat inzicht biedt in de persoonlijke situatie van inwoners. Wanneer uit deze analyse blijkt dat reguliere hulp niet volstaat, kan Afrekenen met schulden worden ingezet.
Daarnaast wordt in de eerste fase een onderzoek gekoppeld aan het programma om de maatschappelijke kosten en baten per casus door te rekenen. Dit moet op termijn inzicht geven in de effectiviteit van de aanpak.
Vooruitblik
In het eerste jaar ligt de nadruk op de implementatie, communicatie en de opbouw van een uitvoerend team. “We willen zorgvuldig starten,” zegt communicatief adviseur Hanneke Verweij namens de gemeenten. “Het doel is om een structurele en duurzame aanpak neer te zetten, waarin samenwerking, vertrouwen en menselijkheid centraal staan.”
Met de gezamenlijke inzet van de gemeenten, Kansfonds en maatschappelijke partners hopen Brunssum en Heerlen niet alleen individuele schulden te verlichten, maar ook de vicieuze cirkel van armoede en stress te doorbreken.
