Cultura Nova viert van 29 augustus tot en met 7 september 2025 zijn 34ste editie, verspreid door de stad en de regio. Tien dagen lang wordt Heerlen decor en speler tegelijk, met installaties, muziek, dans, film en locatietheater op verrassende plekken. Of zoals de gemeente het zelf duidt: “Dit festival heeft het culturele veld in Heerlen voorgoed en op positieve wijze veranderd, en mag met recht bestempeld worden als cultureel erfgoed.” Zo stelt de gemeente Heerlen.
Wat dit festival zo eigen maakt
Cultura Nova is geen standaard podiumkunstenfestival; het bouwt steevast tijdelijke werelden in de openbare ruimte, dicht op de inwoners. Het format — internationaal toonaangevende makers naast lokale verhalen van jonge kunstenaars — maakt de drempel laag en de ambitie hoog. Omdat het hele stadsweefsel meedoet, voelt de stad tien dagen als een gedeeld atelier waar publiek en makers elkaar in het wild ontmoeten.
Het festival heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot 1991, toen het festival voor het eerst werd georganiseerd in Heerlen. Wat begon als een lokaal spektakelfestival met straattheater is in de jaren 2000 met andere kunstvormen zoals dans, film, muziek en beeldende kunst uitgegroeid tot een internationaal multidisciplinair evenement dat jaarlijks tienduizenden bezoekers trekt.
Foto: Jan Danihel | © RTV PARKSTAD
Cultura Nova staat bekend om zijn beeldend theater en locatievoorstellingen die vaak gratis toegankelijk en op ongewone plekken plaatsvinden. Het programma is toegankelijk én experimenteel, met een mix van familievoorstellingen, avant-garde, sociaal-maatschappelijke projecten en artistieke cross-overs.
Het festival heeft een sterke verbindende rol in de gemeenschap en wordt gezien als een motor voor culturele ontwikkeling in Zuid-Limburg. Volgens de organisatie heeft Cultura Nova “een sterk zintuig ontwikkeld voor dat wat in deze regio voor reuring zorgt”.
Organisatie, partners en verankering
De stedelijke verankering is stevig: Heerlen positioneert het festival expliciet als onderdeel van zijn culturele infrastructuur en erfgoedagenda, en onderstreept de regionale spreiding van voorstellingen. De programmastructuur en thematische insteek sluiten aan bij Heerlen’s mijnverleden en ‘koempelmentaliteit’ — collectiviteitszin als hedendaagse waarde — wat in de redactionele inleiding van het festivalmagazine expliciet wordt benoemd.
Foto: Jan Danihel | © RTV PARKSTAD
Vijf highlights om niet te missen
- Opening: Compagnie Transe Express — ADN: Odyssée verticale
De Franse luchttheaterpioniers openen boven de hoofden van het publiek met een “duizelingwekkende verticale odyssee” — een signatuurmix van muziek, beweging en hoogwerk. De live-uitzending onderstreept de schaal en het regionale belang: “De openingsvoorstelling Odyssée verticale … live zien op L1 tv op vrijdag 29 augustus om 21.30 uur.” Daarbij luidt het programma het festivalthema van collectiviteit en verbeeldingskracht over de stad in.
- Bonnefanten x Cultura Nova — Mounira Al Solh
Een museale samenwerking die het festival verankert in de Euregio-kunstscene. De Libanees-Nederlandse maker opent op dezelfde avond; het is een teken dat beeldende kunst niet naast maar ín het festivalhart staat.
- Celine Daemen / Studio Nergens — Nothing to see here
Daemen’s werk laveert tussen opera, VR en poëtische installatie; de titel verraadt dat het zintuig en de verbeelding worden uitgedaagd. De inbedding in het verdiepingsprogramma maakt dit een ideale ‘slow experience’ tussen het pleinprogramma door.
- DICE op het Festivalplein
Het feit dat deze nachtelijke set al is uitverkocht en een wachtlijst heeft, laat zien hoe het pleinprogramma het brede publiek aanboort en de stad ’s avonds laat door laat trillen.
- Familie en wijk: De La Toupine en ‘Fietstocht van verwondering’
Van speelse objecttheater-spelen voor kinderen op het plein tot een poëtische fietstocht door de wijk: dit is waar Cultura Nova het sociale weefsel raakt en mensen letterlijk in beweging zet.
De band met Heerlen en de gemeenschap
Cultura Nova is in wording én herinnering verankerd. Het festival gebruikt de stad als podium en werkt vanuit het idee dat cultureel erfgoed geen vitrinetijd is, maar “een rijke voedingsbodem voor beweging” — een lijn die in 2025 resoneert met het Jaar van het Erfgoed in Heerlen en de regionale ‘koempelmentaliteit’ van samen doen. Omdat het festival “het culturele veld in Heerlen voorgoed en op positieve wijze [heeft] veranderd,” is het niet enkel een evenement, maar een jaarlijks ritueel van stedelijke zelfverbeelding.
Waarom dit ertoe doet
Festivals die zowel in het centrum als in de wijken landen, met werk dat tussen genres door lekt, brengen nieuwe publieken bij cultuur én nieuwe verhalen in de stad. Cultura Nova speelt dat spel al drie decennia en noemt het beestje bij de naam: erfgoed als motor, collectiviteit als houding, en verbeelding als publieke zaak. In dat licht voelt 2025 in Heerlen niet alleen als een editie, maar als een volgende scène in een langlopend stuk — waarin bewoners medespelers blijven.
