Luister live
‘De herindeling tot de gemeente Beekdaelen op 1 januari 2019 is goed geslaagd’, zo concludeerde deze maand een externe visitatiecommissie bij de afronding van het meerjarig onderzoek naar de effecten van de herindeling van de voormalige gemeenten Onderbanken, Nuth en Schinnen. Dit unieke onderzoek is in 2018 bij de voorbereiding van de herindeling gestart met een ‘nulmeting’ en heeft in 2020 een vervolg gekregen met een ‘tussenevaluatie’ en nu in 2023 met een ‘eindevaluatie’.
Ter afronding van dit meerjarig onderzoek heeft een externe visitatiecommissie op basis van de eerdere drie onderzoeken aanvullende gesprekken gevoerd met de relevante stakeholders en ter afronding een eindrapportage gepresenteerd.
De externe visitatiecommissie bestond uit voorzitter drs. Rien Fraanje (directeur Interprovinciaal Overleg), mr. Roel Cazemier (oud-burgemeester van Krimpenerwaard, Dinkelland, Dongeradeel, Ameland en Ruinerwold) en drs. Marie-Louise van Schaijk(directeur veiligheidsregio Brabant-Noord). Zij werden bijgestaan door twee externe onderzoekers, dr. Linze Schaap (directeur Noordelijke Rekenkamer) en dr. Leon van den Dool (Erasmus Universiteit en gemeente Utrecht).
Terugkijkend op het proces van de herindeling Beekdaelen concludeert de visitatiecommissie: “het gemis aan steviger regie voorafgaand aan de herindeling, de hoge verwachtingen bij de start en de forse klus van de harmonisatie hebben veel gevraagd, maar de gemeente is goed geslaagd in deze zware klus”.
Aandacht voor doorontwikkeling van de ambtelijke organisatie
Eén van de belangrijkste doelen van deze herindeling was het verminderen van de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie. Dat doel is in hoge mate bereikt. De visitatiecommissie geeft aan dat de kwaliteit van de ambtelijke organisatie is versterkt en de kwetsbaarheid is verminderd voor alle beleidsterreinen.
Bovendien heeft de organisatie extra opgaven aangepakt rond corona en de opvang van asielzoekers. Omdat er ook in de toekomst veel van gemeenten gevraagd wordt, adviseert de visitatiecommissie: “Blijf aandacht geven aan kwalitatieve en kwantitatieve doorontwikkeling van de ambtelijke organisatie. Blijf politiek en bestuurlijk steun geven aan deze doorontwikkeling”.
Rol en positie in de regio
Een ander belangrijk doel van de herindeling Beekdaelen was een stevigere rol en positie in de regio Zuid-Limburg. Daar waar is geïnvesteerd, heeft dat zichtbaar en aanwijsbaar tot resultaten geleid. De visitatiecommissie vindt dat een bijzondere prestatie voor een jonge heringedeelde gemeente.
Beekdaelen kan hierin verder het initiatief nemen als grootste plattelandsgemeente van Zuid-Limburg, vanwege haar bijzondere ligging tussen de stedelijke gebieden Parkstad Limburg en Westelijke Mijnstreek en vanwege haar meerwaarde voor heel Zuid-Limburg en het zogenaamde Middengebied. De visitatiecommissie adviseert: ‘Zorg ervoor dat in de nieuw te formuleren toekomstvisie voor Beekdaelen niet alleen de eigen agenda centraal staat, maar ook een regionale. Leg daarin de nadruk op gedeelde belangen in de regio Zuid-Limburg en neem initiatief tot een verbindende rol om de samenwerking op de schaal van Zuid-Limburg te versterken’.
De lokale democratie
Verder constateert de commissie dat er mooie stappen zijn gezet om de kwaliteit van de lokale democratie te versterken. De Beekdaelense lokale democratie functioneert momenteel boven verwachting. Een negatieve ontwikkeling in de lokale democratie was te verwachten door de coronapandemie, door de algemene trend van afnemende interesse in en waardering voor de politiek, en ook gegeven het feit dat een herindeling over het algemeen de afstand tussen bestuur en inwoner vergroot. Voor de vervolgstap legt de commissie de nadruk op de rol van de gemeenteraad. De visitatiecommissie adviseert drie strategische discussies samenhangend en programmatisch aan te pakken. Het gaat om: het type lokale democratie, benutten of sturen van lokale initiatieven en de toekomstvisie als drager van verbindende thema’s in de samenleving.
Van herindelingsgemeente naar ‘gewone’ gemeente
Al met al kijkt de visitatiecommissie met waardering naar wat de gemeente Beekdaelen tot op heden heeft bereikt. Kort en duidelijk: de herindeling tot de gemeente Beekdaelen is geslaagd! Beekdaelen kan nu – na 4/5 jaar - het zijn van een herindelingsgemeente achter zich laten en gaan functioneren als een ‘gewone’ gemeente met een bijzondere status in het hart Zuid-Limburg. Een gemeente die onderdeel is van een netwerk waar in samenwerking en samenspel resultaten worden bereikt. Dat geldt per dorp, voor de gehele gemeente en regionaal. Iets om trots op te zijn!
