Gemeente Heerlen staat op plaats 6 van de meest toiletvriendelijke gemeenten in Nederland. Elders in de provincie wordt ook hard gewerkt aan meer openbare toiletten. Toch scoort minder dan een kwart van de gemeenten een voldoende voor de beschikbaarheid van toiletten. Ook is het Limburgs gemiddelde lager dan het toch al lage landelijke gemiddelde: 4,5 om 4,8. Het Limburgse dieptepunt: gemeente Voerendaal behoort tot de meest toilet-onvriendelijke gemeenten van Nederland, en dat al vijf jaar op rij. Jaarlijks onderzoeken de Maag Lever Darm Stichting (MLDS) en de HogeNood-app rond Wereld Toilet Dag (19 november) de toiletvriendelijkheid van de gemeenten in ons land. Zij doen dat mede om aandacht te vragen voor de één op de vier Nederlanders die er door het toilettekort minder vaak op uit durven.
Opvallende resultaten in Limburg
In 2023 steeg Heerlen al op de ranglijst van toilet-vriendelijke gemeenten. Ook dit jaar lukte het om de stijgende lijn vast te houden. Daardoor heeft Heerlen de eerste positie in de provincie overgenomen van Roermond en staat de gemeente landelijk zelfs op de zesde plaats. Gemeente Nederweert maakt een grote sprong vooruit in de ranglijst en is daardoor nu de op een na toiletvriendelijkste gemeente in Limburg.
Gennep is landelijk de sterkste stijger in puntenaantal en tweede snelste stijger in rang (van plek 315 naar 41), onder andere door het openen van een openbaar toilet en het - in partnerschap met HogeNood - toevoegen van 9 toiletten aan de app. Ook Kerkrade is in opmars, mede dankzij het verviervoudigen van het aantal opengestelde toiletten. Dit jaar wordt in de ranglijst ook de verblijfstoeristen meegeteld in het aantal inwoners per toilet. Valkenburg aan de Geul is “slachtoffer” van deze eerlijker puntentelling en daalt daardoor op de ranglijst. Voerendaal is eeuwige laatste op de Limburgse ranglijst. Samen met Baarle-Nassau en Rozendaal staat het zelfs onderaan in de nationale ranglijst. Voerendaal heeft nog nooit ook maar één opengesteld, laat staan openbaar, toilet gehad.
Gezocht vanwege slecht presterende gemeenten: toiletambassadeurs
MLDS-directeur Mariël Croon: “Voor alle Nederlanders met een ziekte aan het maag-darm-leverstelsel is het tekort aan openbare toiletten een barrière om eropuit te gaan. Dat geldt ook voor miljoenen andere mensen, zoals blaaspatiënten, senioren en ouders met kinderen. Het is onacceptabel dat zoveel gemeenten achterblijven. Elk toilet dat verdwijnt, is een stap terug voor toegankelijkheid. Daarom zoeken wij vrijwilligers die, net als wij, toiletvriendelijke gemeenten willen.”
De MLDS en de Toiletalliantie bieden daarom een gratis training aan die ‘toiletambassadeurs’ helpt het gesprek aan te gaan met hun gemeente. Lezers die toiletambassadeur willen worden kunnen mailen naar
ambassadeur@toiletalliantie.nl.
Eén op de drie mensen gehinderd door tekort aan toiletten
Toiletten zijn niet alleen van belang voor 3,5 miljoen buik- en blaaspatiënten, maar voor ons allemaal. Eén op de drie mensen geeft aan dat het tekort aan openbare toiletten invloed heeft op hun levenskwaliteit. Het beperkt hun bewegingsvrijheid bij onder andere het winkelen, evenementenbezoek en het uitgaan. Nederland scoort echt laag. Zo zijn er in Parijs 750 openbare toiletten voor twee miljoen mensen. Nederland heeft slechts 700 toiletten voor 18 miljoen inwoners, en daarvan zijn er ook nog eens 220 urinoir en maar 176 rolstoeltoegankelijk. Toiletten in het buitengebied zijn helaas nog schaarser. Daarom plaatst de Maag Lever Darm Stichting samen met Natuurmonumenten en met geld van de Postcode Loterij natuurtoiletten in natuurgebieden.
Zo wordt de plaats op de ranglijst bepaald:
- Aantal inwoners en verblijfstoeristen per toilet (max. 300 punten) (vanaf 2024 tellen we hier de verblijfstoeristen in mee en is de ranglijst voor met name toeristische gemeenten veranderd).
- Toegankelijkheid: urinoirs krijgen minder punten dan zittoiletten; (rolstoel)toegankelijke toiletten krijgen de meeste punten (max. 300 punten).
- De spreiding over de gemeente: hoe meer toiletten binnen 500 m van elkaar, des te meer punten (max. 150 punten).
- Het aantal openbare toiletten ten opzichte van het aantal opengestelde (opengestelde toiletten zijn toiletten bij winkels, horeca en overheidsgebouwen waar passanten ook terecht kunnen) (max. 100 punten).
- Het beleid van de gemeente (max. 100 punten).
- Zelf gegevens kunnen toevoegen aan de HogeNood-app (0 of 50 punten).
Over de Toiletalliantie
De Toiletalliantie is een koepel van zo’n 30 maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor meer openbare en opengestelde toiletten. De alliantie is een initiatief van de Maag Lever Darm Stichting. Op het platform
www.iederewctelt.nl vinden gemeenten, horeca en winkeliers informatie waarmee ze de situatie in hun eigen omgeving kunnen verbeteren. De Toiletalliantie werkt nauw samen met de makers van de HogeNood-app, waar overheden en ondernemers hun toiletlocaties kunnen aanmelden zodat deze voor iedereen vindbaar zijn.
