Luister live
De Nederlandse taal is constant in beweging. Met iedere generatie komen er nieuwe woorden bij en verdwijnen er ook weer woorden. Dit jaar alleen al zijn er tientallen woorden toegevoegd aan ons vocabulaire. Taalplatform Preply heeft een overzicht gemaakt van de meest gebruikte nieuwe woorden en onderzocht welke woorden langzaam aan het verdwijnen zijn.
Het is duidelijk dat taal meegaat met de tijd. Zo heeft Gen Z er een handje van om compleet nieuwe woorden te verzinnen door middel van afkortingen (afko’s). En een paar jaar eerder was straattaal weer een veelbesproken taal onder Nederlandse jongeren.
Maar ook nieuwe ontwikkelingen kunnen leiden tot nieuwe woorden. Neem bijvoorbeeld 'zonnepaneelschaamte', dat de innerlijke strijd beschrijft van mensen die zich schamen omdat ze geld verdienen met hun zonnepanelen, terwijl ze zich eigenlijk schuldig voelen over de ecologische impact. Of wat denk je van ‘voorkauwgeneratie’ wat doelt op de generatie die van jongs af aan opgroeit met AI. Onderstaand nog een aantal mooie voorbeelden:
Phonefixer - wegenwacht die je vanuit de telefoon helpt weer de weg op
Kaartophaler - Pinpasfraudeur
Tongpunter - een moeilijk uit te spreken woord
Knaagdierknap - Op een knaagdier lijken en daarom als knap beschouwd worden
Nooitstalgie - Terugwensdenken
Hoptup - Hottub gevuld met water, hop, gist en mout
Doemuitgave - Uitgave die iemand doet om zich beter te voelen over zijn / haar situatie
Knuffelsalon - Plaats waar mensen onder begeleiding anderen kunnen knuffelen of aanraken
Verdwenen woorden
Waar er woorden bijkomen, verdwijnen er ook woorden uit de Nederlandse taal. Preply dook ook in verdwenen woorden uit het Nederlands. Sommige woorden sterven uit omdat de zaken waarnaar ze verwijzen simpelweg niet meer bestaan. Andere woorden verdwijnen omdat ze niet langer 'hip' zijn. Het woord ‘geitenfuif’ bijvoorbeeld, dat ooit een feestje van vrouwelijke studenten aanduidde, is zo goed als verdwenen uit het moderne taalgebruik. Of wat denk je van ‘achterkousigheid’, wat tegenwoordig door het leven gaat als ‘achterbaksheid’. Jongeren van nu hebben waarschijnlijk geen idee wat die woorden betekenen.
Even met sabbatical
"Woorden verdwijnen niet altijd volledig; soms nemen ze als het ware een sabbatical", zegt taalexpert Sylvia Johnson van Preply. "Neem bijvoorbeeld het woord ‘flitsend’. Ooit was dit hét woord om iets opvallends en levendigs te beschrijven. Daarna leek het even van de radar te verdwijnen, maar nu zie je het weer opduiken, vooral als het gaat om coole schoenen of kleding. Net zoals het digitale landschap zich razendsnel ontwikkelt, zo evolueert ook ons taallandschap voortdurend. En dat is wat taal zo fascinerend maakt.”
Of deze woorden terugkomen in het nieuwe tv-programma ''Literariteit'' moeten we nog even afwachten. Binnenkort zie je daarvan de eerste aflevering op RTV Parkstad.
