Het onderzoek naar een vermoedelijk explosief in het UWV-kantoor in Heerlen heeft woensdag 24 september tot opluchting geleid: er werd uiteindelijk niets gevonden. Het gebouw en de directe omgeving waren eerder die middag ontruimd na een melding van een mogelijk explosief. De politie geeft ons meer inzicht in hoe dit soort situaties worden aangepakt.
De hulpdiensten richtten hun commandopost in op een parkeerplaats bij een nabijgelegen indoor speeltuin. Foto: Sem Swillens
Volgens de politie ligt de prioriteit bij dit soort meldingen altijd bij de aanwezige mensen. Een woordvoerder benadrukt: “Bij een bommelding dient te worden uitgegaan van het feit dat een bom daadwerkelijk af zal gaan, totdat het tegendeel bewezen is. De veiligheid van buurtbewoners en medewerkers is altijd prioriteit nummer één.”
Hoewel de politie niet inhoudelijk kan ingaan op de vraag hoe de melding precies binnenkwam, wordt duidelijk dat dit op meerdere manieren kan: via 112 of het algemene nummer 0900-8844. “We zijn met meerdere eenheden en disciplines ter plaatse gekomen,” aldus de woordvoerder.
Voor de veiligheid van omwonenden en hulpverleners geldt dus dat men altijd uitgaat van het worstcasescenario. Wanneer gespecialiseerde opsporingsbedrijven tijdens gerichte zoekacties ontplofbare oorlogsresten aantreffen (munitie of bommen die na de Tweede Wereldoorlog in de grond zijn achtergebleven), dan melden zij dit direct bij de EODD (Explosieven Opruimingsdienst Defensie). Bij toevalsvondsten – bijvoorbeeld wanneer iemand tijdens graafwerkzaamheden op iets verdachts stuit – verloopt de melding anders. Die komt binnen bij de TEV (Team Explosieven Veiligheid) van de politie via de meldkamer. De TEV coördineert vervolgens de situatie en schakelt een EV-er (Explosieven Verkenner) in om ter plaatse te onderzoeken of het daadwerkelijk om een explosief gaat.
Als er inderdaad sprake is van een explosief, bepaalt de EV-er samen met de EODD hoe urgent de situatie is:
A-melding: het explosief ligt niet veilig en/of is instabiel (bijvoorbeeld een handgranaat midden op een fietspad). In dat geval komt de EODD onmiddellijk ter plaatse.
B-melding: het explosief ligt relatief veilig (bijvoorbeeld in een achtertuin). De EODD komt meestal een dag later.
C-melding: het explosief ligt veilig (bijvoorbeeld in een afgelegen bos). De EODD komt meestal binnen drie tot vier dagen.
Wanneer de TEV een bommelding als serieus beoordeelt, volgt er een repressieve zoekactie. Hierbij wordt een plan van aanpak opgesteld en worden EV-ers ingezet. De TEV treedt niet alleen op bij bommeldingen, maar ook bij andere dreigingen zoals geïmproviseerde explosieven (IED’s, van het Engelse Improvised Explosive Device), verdachte pakketten, poederbrieven of plofkraken. Daarnaast is de TEV gespecialiseerd in CBRN-E (Chemisch, Biologisch, Radiologisch, Nucleair en Explosieven) en adviseert dit team de meldkamer in situaties met ontploffingsgevaar.
Naast politie en EODD speelt ook de AOV-er (Adviseur Openbare Orde en Veiligheid) van de gemeente een belangrijke rol. Deze functionaris beoordeelt samen met de experts waar en hoe een explosief kan worden geruimd, en stemt dit af met de betrokken partijen. Vaak wordt een protocol of werkschema gebruikt om risico’s en verantwoordelijkheden duidelijk vast te leggen. Bij gemeenten waar de functie van AOV-er minder vaak voorkomt, of waar veel personele wisselingen zijn, kan dit soms lastiger zijn.
Als het nodig is, zorgt de AOV-er ook dat de gemeentelijke communicatie omwonenden informeert over de werkzaamheden. Bovendien checkt hij of zij de gevolgen van een eventuele ontploffing of ruiming op de locatie, bijvoorbeeld voor kabels en leidingen in de grond.
Of er een verband is met een eerdere melding op 19 juni op de Bongerd in Heerlen, kan de politie op dit moment niet bevestigen. “Dat soort zaken wordt achteraf onderzocht, mocht er informatie voor handen zijn die hierop duidt. In eerste instantie gaat onze zorg uit naar de veiligheid van mensen die in een betreffend pand aanwezig zijn en de hulpdiensten,” aldus de woordvoerder.
Hoewel het uiteindelijk loos alarm bleek, benadrukt de politie dat dergelijke meldingen altijd grote gevolgen hebben. Een gebouw of omgeving wordt ontruimd en delen van de straat worden afgezet. Dat kan vaak uren duren. “Nauwkeurigheid gaat in dit geval boven snelheid,” zegt de woordvoerder.
Over de frequentie van dit soort meldingen in Zuid-Limburg kan de politie geen harde cijfers geven. Wel wordt bij iedere melding onderzoek gedaan naar de melder zelf, om misbruik van noodlijnen tegen te gaan.
Tot slot laat de politie weten geen aanwijzingen te hebben dat het aantal meldingen in de regio toeneemt. “Uiteraard houden wij een vinger aan de pols en beoordelen we elke melding apart.” De woordvoerder vult aan ''Wij gaan niet over de strafmaat. Daar gaat het Openbaar Ministerie over. Kritiekpunt is vaak dat meldingen en bijbehorende werkzaamheden bij een bommelding veel tijd in beslag nemen en veel impact hebben op de omgeving: panden worden ontruimd en delen van de straat worden vaak afgezet. Dat kan vaak uren duren. In dit geval geldt nauwkeurigheid boven snelheid. De veiligheid van buurtbewoners en medewerkers is altijd prioriteit nummer één.''
