Vrijeschool Parkstad haalt als eerste middelbare school ergotherapeut de klas in: ''Iedere leerling moet kunnen meedoen''
Vrijeschool Parkstad in Heerlen lanceerde deze week een onderwijsprimeur: als eerste middelbare school in Nederland haalt zij een ergotherapeut structureel de klas in. Het initiatief maakt deel uit van een onderzoeksproject van Zuyd Hogeschool en is gebaseerd op het Canadese model Partnering for Change. De pilot moet bijdragen aan een inclusiever leerklimaat waarin alle leerlingen, ongeacht achtergrond of beperking, kunnen meedoen.
Wat is Partnering for Change?
De pilot is gebaseerd op het Canadese model Partnering for Change, dat in Limburg al eerder succesvol is toegepast in basisscholen van de stichting MOVARE. Het model richt zich op samenwerking tussen onderwijs en zorg om de leeromgeving aan te passen aan de behoeften van leerlingen. In plaats van individuele begeleiding buiten de klas, ligt de nadruk op co-creatie binnen de klas tussen leerkrachten en zorgprofessionals. Het doel: alle leerlingen laten participeren, betere leerresultaten behalen en de werkdruk van docenten verminderen.
We kijken niet naar één kind, maar naar de hele omgeving: hoe de klas is ingericht en hoe de leerkracht lesgeeft. Foto: Jan Danihel | © RTV Parkstad
Ergotherapie
Traditioneel wordt ergotherapie ingezet voor individuele leerlingen met specifieke hulpvragen. In dit project wordt echter gekozen voor een bredere, sociale aanpak. Gedurende enkele weken observeert een ergotherapeut de brugklas van Vrijeschool Parkstad: hoe leerlingen bewegen, samenwerken en leren, en hoe de docent instructie geeft. In de klas is niet gelijk zichtbaar dat het klaslokaal eigenlijk een onderdeel is van een grote proef als deze. ''Het is voornamelijk observeren'' vertelt onderzoekster Karlijn van den Broek. ''Het is moeilijk om een gemiddelde les te beschrijven omdat elke dag wel anders is. Ik probeer vooral te polsen wat er gebeurt in de klas en of iedereen het kan volgen.''
“We kijken niet naar één kind, maar naar de hele omgeving: hoe de klas is ingericht, hoe de leerkracht lesgeeft, en hoe de dynamiek tussen leerlingen en docent verloopt. Als die dynamiek goed is afgestemd, kan iedereen meedoen — of je nu een andere taal spreekt, een beperking hebt of uit een andere culturele achtergrond komt.''
In de klas is niet gelijk zichtbaar dat het klaslokaal eigenlijk een onderdeel is van een grote proef als deze. Foto: Jan Danihel | © RTV Parkstad
Volgens Barbara Piškur, senior onderzoeker en docent ergotherapie bij Zuyd Hogeschool, markeert deze pilot een verschuiving van het traditionele, medische model naar een sociaal model van onderwijs. “Het gaat niet langer om het aanpassen van het kind aan de school, maar om het aanpassen van de school aan het kind,” zegt ze. “We willen een leeromgeving creëren waarin alle leerlingen zich onderdeel voelen van de groep. Dat gevoel van erbij horen is het uiteindelijke doel.”
Universeel ontwerp voor leren
De ergotherapeut werkt nauw samen met de docenten van Vrijeschool Parkstad om de lessen toegankelijker te maken voor álle leerlingen. Dat gebeurt volgens de principes van Universal Design for Learning (UDL). Van den Broek: “We kijken naar hoe instructies worden gegeven. Niet alleen verbaal uitleggen, maar ook tekenen, voordoen of een video laten zien. Zo kan iedere leerling op zijn of haar eigen manier begrijpen wat er wordt verwacht. Kleine aanpassingen maken vaak een groot verschil.”
Karlijn van den Broek en Barbara Piškur bespreken notities. Foto: Jan Danihel | © RTV Parkstad
De aanpak levert niet alleen winst op voor leerlingen, maar ook voor docenten. Piškur: “In basisscholen waar dit model al langer wordt toegepast, zien we minder werkdruk en meer rust in de klas. We hopen dat dat ook in het voortgezet onderwijs zichtbaar wordt.”
Belang voor de regio
De onderzoekers benadrukken dat deze innovatie juist in de regio Parkstad een grote maatschappelijke waarde heeft. Hier spelen armoede en laaggeletterdheid een belangrijke rol in de kansen van jongeren. “Door de ergotherapeut onderdeel te maken van het onderwijs, creëren we nieuwe kansen voor leerlingen die anders misschien uitvallen,” aldus Van den Broek. “Iedere leerling moet de kans krijgen om mee te doen en zich gezien te voelen — dat is waar inclusief onderwijs om draait.”
Vrijeschool Parkstad, Zuyd Hogeschool en Partnering for Change hopen dat de pilot het begin vormt van een bredere beweging in het voortgezet onderwijs. “Als dit werkt,” zegt Piškur, “kan dit model op termijn een wezenlijke bijdrage leveren aan het verkleinen van onderwijsachterstanden en het versterken van de sociale cohesie op scholen.”
Vrijeschool Parkstad, Zuyd Hogeschool en Partnering for Change hopen dat de pilot het begin vormt van een bredere beweging in het voortgezet onderwijs. Foto: Jan Danihel | © RTV Parkstad
Mogelijke uitbreiding naar andere scholen
Als de pilot succesvol blijkt, hopen de betrokken partijen dat het model ook op andere middelbare scholen in Nederland kan worden toegepast. Daarbij speelt volgens de initiatiefnemers de financiering een belangrijke rol. “De opbrengsten van deze aanpak raken niet alleen het onderwijs, maar ook de zorg,” aldus de betrokkenen. “Betere leerresultaten, minder individuele verwijzingen naar specialisten en een lagere werkdruk voor docenten zijn voordelen die een gezamenlijke investering rechtvaardigen. Een regionale samenwerking tussen onderwijsstichtingen en hogescholen, zoals in Zuid-Limburg, zou een goede volgende stap zijn.”
Over de school
Vrijeschool Parkstad in Heerlen biedt onderwijs op vmbo-tl-, havo- en vwo-niveau aan ruim 350 leerlingen. De school staat bekend om haar focus op leren met hoofd, hart en handen, waarbij reflectie en persoonlijke ontwikkeling centraal staan. Met dit project hoopt de school een bijdrage te leveren aan een toekomstbestendig, inclusief onderwijssysteem waarin iedere leerling zich gezien en gehoord voelt.
